Sulukluk

Fotoğraf: Cahit TANYOL, Baraklarda Örf ve Âdet 
Araştırmaları, Sosyoloji Dergisi, 9. Sayı, 1954, Sf. 91.

Günümüzde yıkanmak yerine genelde 'banyo yapmak' veya 'duş almak' gibi yabancı dil kökenli ifadeler kullanılır. Çocukluğumun başlarında, hayal meyal hatırlıyorum 'sulukluk'ta çimmeyi. Her tarafın kerpiç yapı olduğu bir zamanda, insanlar başka nasıl yıkanabilirdi ki? Bunun için ocaklıklar yine kurtarıcı olmuşlar o kerpiç dünyada. Eski kerpiç evimizin yanında, yine dedem ve ninemden kalma o eski ocaklığın bir köşesinde, ocakların ve bacanın hemen arkasına, tabanı taş ve betondan, duvarları kerpiç, penceresiz, karanlık, küçük bir göz odacık vardı. 'Sulukluk' diye anılırdı burası, o zamanlar 'çimmek' de yıkanmak yerine kullanılırdı tabiî ki. Ocaklıkta yanan ocaklar hem su hem de 'sulukluk'u ısıtırdı.

Bir süre sonra eskiyip yıkıldı o yadigâr ocaklık, yerine yenisi yapıldı. Artık betonarme evlerde banyolar inşa edildiği için, ocaklıkların bir köşesine de 'sulukluk' yapılmıyordu. Medeniyet adına çok güzel bir gelişmeydi bu, çünkü o sulukluklar hem görüntü hem ortam itibarıyla hiç hoş yerler değil diye hatırlıyorum zihnimde kaldığı kadarıyla. Fakat bir zamanlar tıpkı mavi kelimesi yerine 'göv' sözcüğünün kullanıldığı gibi, o öz Türkçe kelimelerin niye kaybolduğunu da pek anlayamadım doğrusu. Belki zor koşulları çağrıştırdığı için zihinler pek anımsamamak veya yok saymak istedi bu sözcükleri. Lakin halis mi halis, iki öz Türkçe kelimedir; 'sulukluk' da 'çimmek' de...