Günümüzde Barakların önemli kısmı, kültürel değerlerini belirli ölçüde koruyarak Gaziantep, Barak Ovası’nda yaşamaktadır. Ancak Baraklar yalnızca bu yörede yaşayanlardan ibaret değildir. Türkiye dışında yaşayan Baraklar olduğu gibi, Anadolu’nun dört bir tarafına dağılmış nice Baraklıdan her geçen gün yeni haberler alıyoruz maşallah. Peki, neden ve niye böyle oldu? İşin esası, Osmanlı’nın göç ve iskân politikalarında yatıyor sanırım.
Baraklar, Anadolu’ya en son gelen büyük Türkmen topluluklarından biri, elbette tarihsel kaynaklar daha önce Anadolu’ya ayak basmış Baraklardan da bahsediyor. Dolayısıyla Feriz Bey öncülüğünde gelen son büyük Barak grubunun 400 yılı bulan göç ve iskân sürecinde, Anadolu’nun pek çok noktasına dağılmalar olması muhtemel görünüyor. Nitekim aşağıdaki tahmini göç ve iskân güzergâhları haritaları özellikle adı geçen bölgelerde ve illerde Barakların varlığına ilişkin birer karine sayılabilir. Bütün bu göçler ve tekrar tekrar iskâna tabi tutulmaları düşündüğümüzde, Barakların tam olarak yerleşik düzene geçmesinin yaklaşık son 200 yılda olduğu neticesine ulaşmak mümkün. Elbette Baraklar arasında daha önce veya daha sonra yerleşik düzene geçen aile ve oymaklar olabilir ama, hem tarihsel gelişmeler hem de sözlü kültüre dayalı eserler Barakların uzun süre göçebe yaşadığını gösteriyor. Kısacası Barakların yaklaşık 400 yıllık Anadolu macerasının yarısının göçle ve iskâna tabi tutulmakla geçtiğini söylemek abartılı olmaz. Haliyle tüm bu süre boyunca, farklı gerekçe ve sebepler ile büyük ve ana kafileden kopup Anadolu’nun dört bir yanına dağılmış Baraklar söz konusu olabilir. Nitekim Anadolu’nun pek çok noktasında kendini Barak kabul eden pek çok akrabamız da bu durumu teyit etmektedir aslında. Yalnız bu nokta itibarıyla bir hususu ayrıca zikretmek gerekiyor. Sanırım Anadolu’daki çoğu Barak kökenli için Osmanlı’nın Halep Vilayeti’ne dağılmış Türkmenlerin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Zira bu coğrafya Barakların çoğu için ortak bir geçmişi ve aidiyeti temsil ediyor diye düşünüyorum.
Konuya ilişkin bazı çizimlerimi ve haritaları aşağıda paylaşıyorum. Buradaki bilgiler kesindir diye bir iddiamız yoktur, çoğu sözlü kültüre veya tahmine dayalı bilgiler bunlar, her türlü karşı ve destekler görüşe açık olduğumuzu ayrıca belirtmek isterim.
Şunu da ilave etmek isterim, geçmişte büyük oranda hep bir toprak arayışı içinde ömür tüketmiş Baraklar için belki hiçbir dönem toprağına tutunmak ve yurt edinmek kolay olmamıştır. Fakat atalarımız nihayetinde bu topraklara tutunmanın da ötesine geçerek isimlerini yaşadıkları coğrafyaya verebilmişlerdir. Bu nedenle hem onları rahmetle yâd etmenin, hem de kızıl renkli topraklarımızın kıymetini bilmenin önemli olduğu kanısındayım.
Elbette bütün bunlar, Baraklar olarak büyük bir aile olduğumuza açık bir vurgudur da.
