Barak Ovası, Antep Fıstığı Diyarı, Barakeli, Barak Kültürü, Anılar ve Hikâyeler... Dr. Göksel Tiryaki
07 Eylül 2018
Lapa
Barak'ta kırmızı mercimeğin bol olduğu zamanlardan kalma bir 'efsane'dir lapa. Açıkçası çocukken pek sevilmezdi ama çoğu şeyde olduğu gibi yaş geçtikçe kıymeti daha bir anlaşılıyor. Üzerindeki bol zeytinyağlı ve biber salçalı (veya pul biberli) kavrulmuş soğan, haşlanmış, ezilmiş ve katı çorba kıvamındaki mercimeğin en önemli tamamlayıcısıdır.
Sallama Ekmeği, Semsek ve Barak Kahvaltısı
Bana göre, biz Türklerin insanlığa güzel katkılarından biri kahvaltı sofrasıdır. İşte Barak Ovası'nda, cömert bir ailenin büyük oranda doğal köy ürünlerinden oluşan kahvaltılık bir yer sofrası...
Barak'ta, kahvaltılık, taze, kalınca ve kızarmış yufka ekmeğe 'sallama' denir. Peki, niye sallama denir ki? Çünkü sadece saçta pişmez, son pişirme evresinde, daha iyi kızarsın diye uzun şiş üzerinde doğrudan kesmik (yakacak) közüne maruz kalarak son olarak birkaç kez sallanır.
Bir de, çökeleğin, zeytinyağı, soğan ve pul biberle birlikte hafif bir kavrulduktan sonra, kesmik ateşinde ve saç üzerinde, yeni açılan hamurla pişirilen en lezzetli hâli, belki de 'semsek' denilen işte bu içli çöreklerdir:
Kısacası, ‘Gâvur Kebabı’ (Közlenmiş Sebzeler) ve ‘Sallama’ (Taze ve kalın yufka ekmek) Barak kahvaltısının vazgeçilmezidir.
Not: Elbette isteyen 'taplama', 'bazlama' veya canı her ne istiyorsa onu da diyebilir!
Kahvaltı Sofrası Gaziantep - Barak Ovası |
Bir de, çökeleğin, zeytinyağı, soğan ve pul biberle birlikte hafif bir kavrulduktan sonra, kesmik ateşinde ve saç üzerinde, yeni açılan hamurla pişirilen en lezzetli hâli, belki de 'semsek' denilen işte bu içli çöreklerdir:
Kısacası, ‘Gâvur Kebabı’ (Közlenmiş Sebzeler) ve ‘Sallama’ (Taze ve kalın yufka ekmek) Barak kahvaltısının vazgeçilmezidir.
'Gâvur Kebabı' ve Sallama |
Barak Kahvaltısı |
Barak Kahvaltısı |
Barak Kahvaltısı |
Barak Kahvaltısı |
Barak Köy Katmeri |
Barak Sıkmaç Dürümü |
Sıkmaç
Geniş ailelerin bir numaralı kahvaltı seçeneğiydi. Aslında zarureti demek daha doğru, kaç baş horanta (aile) taze ve sıcak ekmeğe dürmeden peyniri, yeşil zeytini ve sair yiyeceği nasıl doyacaktı? Ama kesmik (yakacak) ateşinin közünde pişen doğal yufka ekmek, içine bir şey katılmadan da yenebilirdi ki. İşte böyle hamadanlarda (küçük tepsi) servis edilirdi hane halkına.
Topaç
Eskiden buzdolabının yaygın olmadığı zamanlarda, kesilen hayvanların hemen hemen çoğu yeri küçük kuşbaşı şekilde doğranır, yine hayvanın kendi yağı ve kuyruk ile büyük bir kapta kavrulurdu. Tuzu biraz belirgin olan bu kavurma, her biri en az bir yemeklik olacak şekilde küçük yuvarlaklar haline getirilirdi. Özünde doğal bir et saklama yöntemi olan topaç, hızlı öğünler için de lezzetli bir kurtarıcı olurdu.
Topaç |
06 Eylül 2018
Kadınların Köyü İstememesi…
Elbette erkeğinden erkeğine ve iş mevsiminden mevsimine değişir ama sabahları yabanda yazıda işine fırsat vermeyen ve çalışan erkeklere de haksızlık etmemek lazım şimdi. Fakat köyde erkeklerin iş durumu kadınlara göre bir hayli az ve kısa sürelidir aslında. Kadınların yukarıdaki iş döngüleri neredeyse yılın her günü aralıksız devam eder. Buna kışın soğuğunu, sobasını, külünü, çamurunu, sıcak suyunu, yazın tozunu, sineğini, ivezini (minik böcek), sıcağını da kattığınızda onlar için hakikaten daha zor bir hayat köydeki koşullar. Bu sebeple kadınlar şehirde dört duvar arasında, hazır ekmekli ve kaloriferli o evleri haliyle daha çok tercih ediyorlar. Bizim delikanlıların da eline geçerse asgari ücretli bir işte sabahtan akşama anası ağlıyor ama onlar da bir süre sonra şehri bırakıp köye dönmek istemiyor.
Peki, köyde kadınlar için daha fazla zor olan bu koşulları düzeltecek bir şey yapılamaz mı? Belki bu noktada, erkeklerin kadınlara ve onların yaptıkları işler konusunda biraz daha anlayışlı ve yardımcı olmaları işe yarayabilir. Kim bilir!
(Fotoğraf: Cahit Tanyol) |
05 Eylül 2018
Barak, Dereköyü ve Antep Kültürü
Antep Kültürü çok köklü ve zengin bir yaşamın ürünüdür. Pek itiraz eden çıkmaz, çıkmamalı da. Yalnız bir Barak uşağı olarak Barak Kültürü'nün Antep Kültürü ile karıştırılması bence pek doğru değil. Barak, kullanılan ağzı, yemekleri, odası, sözlü aktarım kültürü, yaşam tarzı ve bakış açısıyla Antep Kültürü'nden biraz farklıdır. Aslında Barak ile Antep Kültürü arasında Antep'e daha yakın olan bir Dereköyü Kültürü de bulunmaktadır. Dereköyün çok şeyi Barak'tan ziyade Antep’e benzer. Misal, son dönemde yerli Anteplilerin yuvalama furyası bizim Barak'ı da sarmış. Bizde Boranı, Eşkili Küfte gibi benzer yemekler var, ama yuvalamanın Barak Kültürü ile çok bir ilgisi yoktur. Şahsi kanaatim, Barak'ın culluk veya horoz etiyle yapılan firik pilavı yuvalamadan daha caziptir. Ve daha nice yöreye özgü lezzeti var Barak'ın: Tarhana, Yağlı Sörme, Cacık Kavurması, Âcür Kurutması, Zeytin Piyazı, Mercimekli Bulgur Pilavı, Yağlı Küfte, Topaç, Lapa...
Yine atalarımızın onca yıllık acı kahvesine neye özeniliyorsa artık, bazılarınca 'mırra' deniyor maalesef!
Lütfen, özgün Barak Kültürü'ne sahip çıkalım, yozlaştırmayalım, Antep büyük bir kültüre sahip, ama bazı konularda Barak'tan farklıdır. Bunu unutmayalım derim. Bu özgün kültürün zenginliğini ve doğallığını koruyarak yaşaması önemlidir.
Yine atalarımızın onca yıllık acı kahvesine neye özeniliyorsa artık, bazılarınca 'mırra' deniyor maalesef!
Lütfen, özgün Barak Kültürü'ne sahip çıkalım, yozlaştırmayalım, Antep büyük bir kültüre sahip, ama bazı konularda Barak'tan farklıdır. Bunu unutmayalım derim. Bu özgün kültürün zenginliğini ve doğallığını koruyarak yaşaması önemlidir.
Barak Halayı (Fotoğraf: Mehmet Tiryaki) |
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
Öne Çıkan Yayın
Barakeli'nde Bir Köy, Seydimen, Hatıralar ve Hikâyeler
"Memleket ve çocukluk, insan hangi yaşa gelirse gelsin ve ne kadar çok mekân değiştirirse değiştirsin, hep yanında taşıdığı şeylerdend...